DÜNYADA LOJİSTİK ÜSLER - ROTERDAM LİMANI

Roterdam Limanı 

 

            Avrupa limanlarının 2008 yılı konteyner trafiği sıralamasında Roterdam 10.784.000 konteyner (TEU) elleçlemesi ile Avrupa’da birinci sıradadır. Onu sırasıyla,  Hamburg 9.737.000,  Antwerp  8.663.000,  Bremen/B-Haven  (Almanya) 5.529.000, Valencia (İspanya) 3.602.000 ve Gai Tauro (İtalya) 3.468.000 konteyner ile takip etmektedir (Port of Rotterdam, 2010).

            Roterdam Limanının, mükemmel karayolu, demiryolu, suyolu ve boru hattı bağlantıları, onu  “küresel lojistik üs”  pozisyonuna getirmiştir.  Dünya ticareti ve uluslararası  eşya hareketi  açısından  çok  önemli  olan  liman,  Avrupa  ve  Hollanda  ekonomisi  için vazgeçilmez bir konumdadır.
       
             Roterdam Limanı, kuzey denizi içerisinde 77 km. rıhtım uzunluğu ile Avrupa’nın tam ortasında bulunmaktadır. Fransa, Almanya ve İngiltere üçgeninde yer alan liman,  tarihsel gelişim sürecinde coğrafi konum avantajını çok iyi bir şekilde kullanmış, uluslararası taşımacılık ve lojistik üzerinden elde ettiği kazancı altyapı yatırımlarına yönlendirerek büyük bir atılım göstermiştir. Devlet bankacılık,  finans ve ticaret alanındaki düzenlemeleri ile ekonominin gelişimine daima destek olarak,  lojistik açıdan bütünleyici mekanizmalarda katalizör görevi görmüştür.

             Liman, Roterdam’da 60.000’den fazla insana doğrudan, 255.000 insana da dolaylı olarak iş imkanı sunmaktadır. Roterdam limanı ve endüstriyel bölgenin ülke ekonomisine doğrudan yarattığı katma değer yaklaşık 7,7 Milyar Euro civarındadır ve bu rakam Hollanda Gayri Safi Milli Hasılasının % 1,9’una denk düşmektedir.

            Roterdam müşterilerine bütüncül bir liman hizmeti sunmaktır. Liman Yönetimi 1.300 çalışanı ile birlikte 26.000 hektarlık liman ve endüstriyel bölgenin yedi gün 24 saat işler halde çalışmasından sorumludur. Liman her sene kendisini yenilemekte ve sürekli yatırım yapmaktadır.

 Roterdam Limanı’nın temel faaliyet alanları,

-           Liman ve endüstriyel bölge operasyonları ve yönetimi, altyapı inşaatları ve gelişimi,

-            Deniz trafik yönetiminde verimlilik, güven ve etkinliktir.   

            Roterdam Limanı, 2008 yılı verilerine göre, gerçekleştirdiği 421,1 Milyon Metrik Ton işlem hacmi ile 582,0 Milyon Metrik Ton işlem kapasiteli Shanghai, 520,1 Milyon Metrik Ton Ningbo ve 515,3 Milyon Metrik Ton işlem kapasiteli Singapur’dan sonra dünyada dördüncü sırada yer almaktadır. Bu değerin büyüklüğünü tam olarak yansıtabilmek için şu örneği vermek mümkündür. Limanın metrik ton işlem kapasitesi, Avrupa’nın iki, üç ve dört numarasında yer alan Antwerp (Belçika-189,5 Milyon MT), Hamburg  (Almanya-  140,4  Milyon  MT),  Marsilya  (Fransa-96,0  Milyon  MT) limanlarının toplamına neredeyse eşittir.

            Bu durumun arkasındaki en önemli neden dökme yüklerin; petrol, petrol ürünleri, kimyasallar,  kömür ve maden cevherleri vb. giriş ve çıkışının artmasıdır. Roterdam, Avrupa ithalat-ihracat pazarı açısından hayati rol taşır.  Birçok eşya hammadde, yarı mamul veya hazır parça şeklinde gelerek kısa sürede işlenir. Örneğin, ham petrolün rafinerilerde işlenmesi, sentetik malzemelerin üretimi gibi süreçlerle birlikte mamuller yeni ürünlere dönüştürülür ve sevkiyatı gerçekleştirilir.  Diğer taraftan Avrupa içerisindeki birçok üretim ve tüketim merkezi bu limandan çıkan ürünlerle ihtiyacını karşılamaktadır. Avrupa ülkeleri ile Amerika ve Uzakdoğu arasındaki ticaretin önemli bir yüzdesi Roterdam Limanı üzerinden sağlanmaktadır.

 

              Roterdam Limanının Tarihsel Gelişimi

             Roterdam’ın tarihsel gelişim süreci incelendiğinde 13.yüzyılın ikinci çeyreğinde bir balıkçı köyü olarak kurulduğu görülmektedir. Sömürgecilik döneminde, başta İspanyol ve Portekiz tüccarların Afrika, Amerika ve Uzakdoğu ile yaptıkları deniz ticareti Avrupa’ya taşınan eşya miktarını arttırmıştır. Hollanda, bu dönemde ticaret borsası ve bankacılık düzenlemeleri ile farklı ülkelerden birçok girişimciyi ülkesine çekmiştir. Daha sonraki yüzyıllarda bu cazibe devam etmiş fakat Fransa ve İngiltere’nin deniz ticaretindeki payları arttıkça zaman zaman gerileme dönemine girmiştir. Buharlı gemilerin icat edilmesi ile birlikte denizaşırı ve iç suyolunda liman trafiği artmıştır. 18. Yüzyıldan itibaren kent nüfusu hızla büyümüş 1900’lü yıllarda ise liman geliştirme projeleri devreye sokulmuş ve altyapı yatırımları hız kazanmıştır. İkinci Dünya Savaşı sırasında Almanlar tarafından stratejik konumu fark edilmiş ve transit liman olarak görev yapmıştır.

            1950’li yıllarda Ortadoğu’da yaşanan siyasi istikrarsızlıklar ve yeniden yapılanma döneminde sömürge altındaki birçok devletin bağımsızlık talepleri artmıştır.  Mısır’ın 1956 yılında Süveyş Kanalı’nı kapatması Avrupa ve Amerika’nın enerji ihtiyacı nedeniyle yeni bir gelişmeye neden olmuştur.  Ortadoğu’daki petrolün Avrupa ve ABD’ye taşınmasında Güney Afrika burnu üzerinden yapılan sevkiyatların maliyeti dolayısı ile büyük petrol tankerlerinin üretimi gündeme gelmiştir. Aynı dönemlerde Roterdam petrol ve petrol ürünlerinin depolanması, işlenmesi ve Avrupa içerisindeki sevkiyatı için yeni eylem planlarını hazırlayarak altyapı yatırım alanlarını genişletmiştir.

            Bugüne gelindiğinde Roterdam dünyanın en önemli petro-kimyasal endüstri bölgelerinden bir tanesi olmuştur.  Diğer taraftan konteyner trafiğine bakıldığında 1966 yılında ilk konteyner gemisi limana gelmiştir. 1968 yılında 65.000 konteyner (TEU)  olan rakam 2008 yılında 10,78 Milyon TEU’a ulaşmıştır. Limana yılda 30.000 okyanus gemisi ve 120.000 nehir gemisi gelmektedir.  Deniz trafiğinin bu denli yoğun olması liman yönetimini yeni önlemler almaya itmektedir.  Hızlı,  etkin ve güvenli bir deniz trafiği için Liman Koordinasyon Merkezi  (HCC)  ile 33 radar istasyonundan oluşan bir şebeke görev yapmaktadır.  Bu  şebeke  100  kilometre uzunluğunda bir alanı kontrol etmektedir. Gemilerin tüm hareketleri tam zamanlı olarak izlenmekte ve karşılıklı bilgi alış verişi gerçekleştirilmektedir.

 

             Roterdam Limanı Altyapısı

 

            Roterdam’ın altyapı sistemi; terminaller ve dağıtım merkezlerinin hepsi doğrudan karayolu ve demiryolu ağıyla bağlantılıdır. Yakın deniz taşımacılığında her tür hava koşulunda gidiş gelişler, yük doldurup boşaltma işlemleri yapılmakta ve taşıyıcılara gerekli kolaylıklar sağlanmaktadır.

            Liman içerisinde taşıma trafiği öncelik almaktadır. Yollarda düzgün akıcı yük trafiğini sağlamak için çekici/kamyon yolları şeritlerle ayrılmaktadır.  Liman içerisinden Almanya iç bölgesine  “the Betuwe Route”  olarak adlandırılan özel bir demiryolu ağı vardır.

            Liman, yatırımlarda daha fazla ilerleme sağlamak amacıyla Hollanda Hükümeti’yle birlikte hareket etmektedir. Roterdam daha düzgün bir altyapıyla bir dahaki yüzyıla hazır olmak için elinden geleni yapmaktadır. Yeni karayolları,  yeni tünel geçitleri, çift hat yeni demiryolu planlamaları ile Roterdam gelecek için çalışmaktadır. Tüm bu yeni altyapı yatırımları ve inşası bugünkü liman faaliyetlerini aksatmamaktadır,  ana liman 24 saat hizmet vermeye hazır durumdadır.

             

            Roterdam Limanı Hinterland Trafiği

             Her bir taşıma türünün; suyolları (deniz ve nehir), demir yolları ve kara yolları ile boru hatlarının şebeke  (ağ)   yapı ve sistemleri Roterdam’da üst seviyede mevcuttur. Liman Avrupa’daki 350 milyon tüketiciye hizmet vermekte olup her yıl Roterdam’dan ortalama 350 milyon ton kargo geçmektedir. Roterdam Limanı,  hızla Avrupa’nın eşya giriş-çıkış,  transit geçiş noktası halini almaktadır.  Örneğin,  Maasvlakte iç taşımada güvenli ve kolay ulaşılabilir bir yer haline getirilmiş,  demiryolu kapasitesi arttırılmıştır. Karayollarının ve boru hatlarının yapılması,  genel taşımacılık işlemlerinde bağlantıların kurulması için büyük yatırımlar yapılmıştır.

          

             İntermodal Taşımacılık

             Roterdam Limanı’nın,  Avrupa’daki düzinelerce iç taşıma terminaliyle bağlantıları bulunmaktadır. Gönderilen büyük hacimli eşyaların liman içerisinde bekleme süreleri kısa, verimleri yüksek ve maliyetler uygun miktarlardadır. Yakın deniz taşımacılığı sadece Avrupa limanlarına değil,    bunun yanında Kuzey Afrika, Karadeniz ve Doğu Akdeniz bölgelerine de yapılmaktadır.

            Rotterdam Limanında dağıtım genel eşya trafiği içerisinde içsuyolu taşımacılığı  % 43’lük bir değer ile birinci sırada yer almaktadır. Bu rakam nehir yolu taşımacılığının işlevselliğini, iç suyollarının mevcut bağlantılarla birçok ülkeyi dolaştığını ve Avrupa içinde yaygın kullanım alanı olduğunun göstergesidir. İç suyolunu sırasıyla karayolu % 33, boru hattı taşımacılığı  % 15, demiryolu eşya taşımacılığı % 5 ve yakın deniz taşımacılığı % 4 ile izlemektedir.

            Roterdam Limanı’nın Kuzey Avrupa’nın petrol depolama alanları arasında ilk sıralarda yer alması boruhattı taşımacılığının yoğun kullanılmasına neden olmaktadır.  Sıvı ve dökme yüklerin taşınmasında boru hattı ve suyolu taşımacılığı son derece ekonomiktir.

            Konteyner sevkiyatında ise ilk sırayı  % 39 ile karayolu taşımacılığı alırken onu iç suyolu % 26, yakın deniz taşımacılığı % 24 ve demiryolu taşımacılığı % 11 oranıyla takip etmektedir. Konteyner taşımalarında da nehiryolu ve yakın deniz taşımacılığı kullanım miktarları toplam taşımanın % 50’sine den düşmektedir ki bu oran taşıma türlerinin dengeli kullanımı açısından tüm dünyaya örnek gösterilmektedir. 

 

              Nehir Yolu Taşımacılığı

             Roterdam Rhine, Meuse ve Scheldt nehirleri ile bağlantılıdır ve bu nehirler Avrupa’da suyolu taşımacılığını sağlayan ana güzergâhları oluşturmaktadır. Ayrıca liman,  Rhine-Main-Tuna kanalı ile Almanya, Belçika, Fransa ve İsviçre’ye, doğuda ise Avusturya, Macaristan, Romanya üzerinden Karadeniz’e kadar uzanan bir hatta sevkiyat yapılabilmektedir.

            İstenilen miktarda ve her çeşit özellikteki eşya Avrupa kıtası içinde iç su yollarlı ile taşınabilmektedir. Nehir taşımacılığı olarak da ifade edilen bu taşıma türü; esnek, son derece ekonomik ve çevre dostudur. 

Nehiryolu taşıma türünün göndericiler tarafından seçilmesinin arkasında;

 -   Her çeşit kargonun taşınabilmesi

-   Güvenilir, esnek, son derece ekonomik olması

-   Tam zamanında teslim garantisi

-   Çevre dostu olması

-   Nehiryolu taşımacılığında 27 tane konteyner işletmesi

-   40 endüstriyel merkeze110 düzenli konteyner taşıma hizmeti

-   Ro-Ro gemileri (600 araba veya 80 kamyon)

-   Yüksek hacimli nehiryolu konteyner gemileri

-   Yüksek kalitede insan kaynakları yer almaktadır.

 

             Kısa Mesafe Deniz Taşımacılığı

            Roterdam Limanı yakın deniz taşımacılığında Avrupa’nın en önemli merkezleri arasındadır. Limandan Avrupa ve çevresinde irili ufaklı 200 limana sevkıyat yapılabilmektedir. Roterdam’dan İngiltere, İrlanda, İskandinavya, İspanya, Yunanistan, İtalya,  Baltık Ülkeleri ve Kuzey Afrika Limanlarına düzenli deniz hatları bulunmaktadır. Yakın deniz taşımacılığının bir anlamı da konteynerler yoluyla taşımacılıkta bölgeler ve hatta kıtalar arası bağlantı kurmaktır. Roterdam’dan bu şekilde Amerika Birleşik Devletleri,  Uzak Doğu,  Güney Amerika ve Güney Afrika’ya ulaşılmaktır.

            Yakın deniz taşıma türünün göndericiler tarafından tercih edilmesinin temel nedenleri;

-           Her çeşit kargo için uygunluk

-           Uzman terminaller

-           Avrupa’da 200’den fazla limana sevkiyat;  Kuzey Afrika ve Akdeniz’de dâhil olmak üzere bağlantı noktaları

-           Ro-Ro taşımacılık anlayışı ile çekici ile kapıdan kapıya taşımacılıkta önemli bağlantı araçları olmasıdır

 

            Demiryolu Taşımacılığı

            Demiryolu ile taşıma hız,  verim ve emniyet açısından iyi bir alternatiftir.  Avrupa’da, taşıma türleri arasında dengeli dağılım ve çevre dostu taşımacılık anlayışı dendiğinde demiryolu düşünülmektedir. Kuzey Avrupa’nın lider deniz limanı olan Roterdam,  her tür ve miktarda eşya için demiryolu taşımacılığının başlangıç ve bitiş noktalarından biri olarak kabul edilmektedir.

            Limanın içinde Eemhaven ve Maasulakte’da bulunan  “demiryolu servis merkezleri” çıkış ve varışla ilgili merkezi noktalardır. Bu merkezler büyük konteyner terminalleri olup günün 24 saati çalışmaktadır.  Ayrıca tehlikeli ve tehditli eşyalar için özel “demiryolu kimyasal terminalleri” bulunmaktadır. Hacimli kargoların taşınmasında örneğin;  araba,  ağır makineler ve demir çelik ürünleri için sıklıkla demiryolu tercih edilmekte, kapıdan kapıya hizmet programlı ve kesintisiz bir şekilde sağlanmaktadır. Demiryolu taşıma türünün göndericiler tarafından seçilmesinin arkasında;

-   230.000 km’lik Avrupa demiryolu ağıyla,  kıtanın tüm endüstri bölgeleriyle hafta sonları da dâhil direkt bağlantı kurulabilmekte

-   Her tür ve çeşitte kargo için uygun

-   Büyük miktardaki, hacimli ve uzun mesafeli taşımalarda kolaylık

-   Güvenilir,

-   Haftada 200’ün üzerinde sefer,

-   Yüksek kapasiteli demiryolu konteyner terminalleri,

-   Tehlikeli ve tehditli maddeler için kimyasal terminaller bulunması gelmektedir.

                                                          

             Karayolu Taşımacılığı

             Taşıma türünün belirlenmesinde hız ve esneklik birincil faktörlerse o zaman en iyi seçim karayolu araçlarıdır. Roterdam’dan pek çok Avrupa ülkesine karayolu ağlarıyla yirmi dört saat içinde limandan kapıya hizmet verilebilmektedir.

Karayolu taşıma türünün göndericiler tarafından seçilmesinin arkasında;

-   Her tip kargoya uyması,

-   Bilişim teknolojileri ile rahatlıkla izlenebilmesi,

-   Uygun fiyat ve kalite oranına sahip olması,

-   10.000 taşıma şirketinin seçimi,

-   24 saat içinde Avrupa’nın pek çok bölgesine ulaşabilmesi,

-   Esnek ve güvenilir olması yatmaktadır.              

    

             Liman Pazarlaması

            Roterdam Limanı,  pazar payının daha da geliştirilmesi için büyük çaba sarf etmektedir. Roterdam Limanı Tutundurma Konseyi  (RPPC)  adı altında dünya deniz ticaretinde aktif rol alan şirket ve organizasyonların katıldığı 300 üyesi bulunan bir örgüt kurulmuştur. Bu örgütün amacı,    pazarlama ve halkla ilişkiler faaliyetleriyle birlikte Roterdam ticaretini büyütme,  eşya hareketini artırma ve denizcilik sektörünü desteklemektir. Pazarlama ve halkla ilişkiler faaliyetleri;

-           Limanın daha fazla şirket ve örgüt tarafından ziyaret edilmesini sağlama,

-           Tutundurma konseyi üyeleri arasındaki ticari ilişkilerin arttırılması,

-           İki yılda bir gerçekleştirilen uluslararası müşteri toplantılarını organize etme,

-           Halkla ilişkiler kapsamında örneğin,  Roterdam Liman Golf turnuvası düzenleme,

-           Roterdam Avrupa Liman Bilgisi Yıllık Rapor kitabını yayınlama,

-           CD,  internet,  video,  kaset,  kitap ve broşür benzeri multi medya araçlarını üretme,

-           Liman içinde    “Liman Safarisi”    adı verilen turları organize etme gibi konulara odaklaşmaktadır.

            Ayrıca liman ve endüstriyel bölgenin sürdürülebilir gelişimi ve rekabet pozisyonunun güçlendirilmesine yönelik politik ve sosyal destek için çalışmalar yapılmaktadır.

 

            Gelecek Vizyonu

            Roterdam Limanı’nın 2020 projeksiyonu, metrik ton bazında liman kapasitesini % 40 büyüterek 460 Milyon Metrik Ton hacmine ulaşmaktır.