Roterdam Limanı
Avrupa limanlarının 2008 yılı
konteyner trafiği sıralamasında Roterdam 10.784.000 konteyner (TEU) elleçlemesi
ile Avrupa’da birinci sıradadır. Onu sırasıyla,
Hamburg 9.737.000, Antwerp 8.663.000,
Bremen/B-Haven (Almanya)
5.529.000, Valencia (İspanya) 3.602.000 ve Gai Tauro (İtalya) 3.468.000
konteyner ile takip etmektedir (Port of Rotterdam, 2010).
Roterdam Limanının, mükemmel
karayolu, demiryolu, suyolu ve boru hattı bağlantıları, onu “küresel lojistik üs” pozisyonuna getirmiştir. Dünya ticareti ve uluslararası eşya hareketi
açısından çok önemli
olan liman, Avrupa
ve Hollanda ekonomisi
için vazgeçilmez bir konumdadır.
Roterdam Limanı, kuzey denizi içerisinde 77 km. rıhtım
uzunluğu ile Avrupa’nın tam ortasında bulunmaktadır. Fransa, Almanya ve İngiltere
üçgeninde yer alan liman, tarihsel
gelişim sürecinde coğrafi konum avantajını çok iyi bir şekilde kullanmış, uluslararası
taşımacılık ve lojistik üzerinden elde ettiği kazancı altyapı yatırımlarına yönlendirerek
büyük bir atılım göstermiştir. Devlet bankacılık, finans ve ticaret alanındaki düzenlemeleri ile
ekonominin gelişimine daima destek olarak,
lojistik açıdan bütünleyici mekanizmalarda katalizör görevi görmüştür.
Liman, Roterdam’da 60.000’den fazla insana doğrudan,
255.000 insana da dolaylı olarak iş imkanı sunmaktadır. Roterdam limanı ve
endüstriyel bölgenin ülke ekonomisine doğrudan yarattığı katma değer yaklaşık
7,7 Milyar Euro civarındadır ve bu rakam Hollanda Gayri Safi Milli Hasılasının
% 1,9’una denk düşmektedir.
Roterdam müşterilerine bütüncül bir
liman hizmeti sunmaktır. Liman Yönetimi 1.300 çalışanı ile birlikte 26.000
hektarlık liman ve endüstriyel bölgenin yedi gün 24 saat işler halde
çalışmasından sorumludur. Liman her sene kendisini yenilemekte ve sürekli
yatırım yapmaktadır.
Roterdam
Limanı’nın temel faaliyet alanları,
-
Liman ve endüstriyel bölge
operasyonları ve yönetimi, altyapı inşaatları ve gelişimi,
- Deniz trafik yönetiminde verimlilik, güven ve
etkinliktir.
Roterdam Limanı, 2008 yılı
verilerine göre, gerçekleştirdiği 421,1 Milyon Metrik Ton işlem hacmi ile 582,0
Milyon Metrik Ton işlem kapasiteli Shanghai, 520,1 Milyon Metrik Ton Ningbo ve
515,3 Milyon Metrik Ton işlem kapasiteli Singapur’dan sonra dünyada dördüncü
sırada yer almaktadır. Bu değerin büyüklüğünü tam olarak yansıtabilmek için şu örneği
vermek mümkündür. Limanın metrik ton işlem kapasitesi, Avrupa’nın iki, üç ve
dört numarasında yer alan Antwerp (Belçika-189,5 Milyon MT), Hamburg (Almanya-
140,4 Milyon MT),
Marsilya (Fransa-96,0 Milyon
MT) limanlarının toplamına neredeyse eşittir.
Bu durumun arkasındaki en önemli
neden dökme yüklerin; petrol, petrol ürünleri, kimyasallar, kömür ve maden cevherleri vb. giriş ve
çıkışının artmasıdır. Roterdam, Avrupa ithalat-ihracat pazarı açısından hayati
rol taşır. Birçok eşya hammadde, yarı
mamul veya hazır parça şeklinde gelerek kısa sürede işlenir. Örneğin, ham
petrolün rafinerilerde işlenmesi, sentetik malzemelerin üretimi gibi süreçlerle
birlikte mamuller yeni ürünlere dönüştürülür ve sevkiyatı gerçekleştirilir. Diğer taraftan Avrupa içerisindeki birçok
üretim ve tüketim merkezi bu limandan çıkan ürünlerle ihtiyacını karşılamaktadır.
Avrupa ülkeleri ile Amerika ve Uzakdoğu arasındaki ticaretin önemli bir yüzdesi
Roterdam Limanı üzerinden sağlanmaktadır.
Roterdam Limanının Tarihsel Gelişimi
Roterdam’ın tarihsel gelişim süreci
incelendiğinde 13.yüzyılın ikinci çeyreğinde bir balıkçı köyü olarak kurulduğu
görülmektedir. Sömürgecilik döneminde, başta İspanyol ve Portekiz tüccarların
Afrika, Amerika ve Uzakdoğu ile yaptıkları deniz ticareti Avrupa’ya taşınan
eşya miktarını arttırmıştır. Hollanda, bu dönemde ticaret borsası ve bankacılık
düzenlemeleri ile farklı ülkelerden birçok girişimciyi ülkesine çekmiştir. Daha
sonraki yüzyıllarda bu cazibe devam etmiş fakat Fransa ve İngiltere’nin deniz
ticaretindeki payları arttıkça zaman zaman gerileme dönemine girmiştir. Buharlı
gemilerin icat edilmesi ile birlikte denizaşırı ve iç suyolunda liman trafiği
artmıştır. 18. Yüzyıldan itibaren kent nüfusu hızla büyümüş 1900’lü yıllarda
ise liman geliştirme projeleri devreye sokulmuş ve altyapı yatırımları hız
kazanmıştır. İkinci Dünya Savaşı sırasında Almanlar tarafından stratejik konumu
fark edilmiş ve transit liman olarak görev yapmıştır.
1950’li yıllarda Ortadoğu’da yaşanan
siyasi istikrarsızlıklar ve yeniden yapılanma döneminde sömürge altındaki
birçok devletin bağımsızlık talepleri artmıştır. Mısır’ın 1956 yılında Süveyş Kanalı’nı
kapatması Avrupa ve Amerika’nın enerji ihtiyacı nedeniyle yeni bir gelişmeye
neden olmuştur. Ortadoğu’daki petrolün Avrupa
ve ABD’ye taşınmasında Güney Afrika burnu üzerinden yapılan sevkiyatların
maliyeti dolayısı ile büyük petrol tankerlerinin üretimi gündeme gelmiştir. Aynı
dönemlerde Roterdam petrol ve petrol ürünlerinin depolanması, işlenmesi ve
Avrupa içerisindeki sevkiyatı için yeni eylem planlarını hazırlayarak altyapı
yatırım alanlarını genişletmiştir.
Bugüne gelindiğinde Roterdam
dünyanın en önemli petro-kimyasal endüstri bölgelerinden bir tanesi olmuştur. Diğer taraftan konteyner trafiğine
bakıldığında 1966 yılında ilk konteyner gemisi limana gelmiştir. 1968 yılında
65.000 konteyner (TEU) olan rakam 2008
yılında 10,78 Milyon TEU’a ulaşmıştır. Limana yılda 30.000 okyanus gemisi ve
120.000 nehir gemisi gelmektedir. Deniz
trafiğinin bu denli yoğun olması liman yönetimini yeni önlemler almaya
itmektedir. Hızlı, etkin ve güvenli bir deniz trafiği için Liman
Koordinasyon Merkezi (HCC) ile 33 radar istasyonundan oluşan bir şebeke
görev yapmaktadır. Bu şebeke
100 kilometre uzunluğunda bir
alanı kontrol etmektedir. Gemilerin tüm hareketleri tam zamanlı olarak izlenmekte
ve karşılıklı bilgi alış verişi gerçekleştirilmektedir.
Roterdam Limanı Altyapısı
Roterdam’ın altyapı sistemi; terminaller
ve dağıtım merkezlerinin hepsi doğrudan karayolu ve demiryolu ağıyla
bağlantılıdır. Yakın deniz taşımacılığında her tür hava koşulunda gidiş
gelişler, yük doldurup boşaltma işlemleri yapılmakta ve taşıyıcılara gerekli
kolaylıklar sağlanmaktadır.
Liman içerisinde taşıma trafiği
öncelik almaktadır. Yollarda düzgün akıcı yük trafiğini sağlamak için çekici/kamyon
yolları şeritlerle ayrılmaktadır. Liman
içerisinden Almanya iç bölgesine “the
Betuwe Route” olarak adlandırılan özel
bir demiryolu ağı vardır.
Liman, yatırımlarda daha fazla
ilerleme sağlamak amacıyla Hollanda Hükümeti’yle birlikte hareket etmektedir.
Roterdam daha düzgün bir altyapıyla bir dahaki yüzyıla hazır olmak için elinden
geleni yapmaktadır. Yeni karayolları,
yeni tünel geçitleri, çift hat yeni demiryolu planlamaları ile Roterdam
gelecek için çalışmaktadır. Tüm bu yeni altyapı yatırımları ve inşası bugünkü
liman faaliyetlerini aksatmamaktadır,
ana liman 24 saat hizmet vermeye hazır durumdadır.
Roterdam Limanı Hinterland Trafiği
Her bir taşıma türünün; suyolları
(deniz ve nehir), demir yolları ve kara yolları ile boru hatlarının şebeke (ağ)
yapı ve sistemleri Roterdam’da üst seviyede mevcuttur. Liman Avrupa’daki
350 milyon tüketiciye hizmet vermekte olup her yıl Roterdam’dan ortalama 350
milyon ton kargo geçmektedir. Roterdam Limanı,
hızla Avrupa’nın eşya giriş-çıkış,
transit geçiş noktası halini almaktadır.
Örneğin, Maasvlakte iç taşımada
güvenli ve kolay ulaşılabilir bir yer haline getirilmiş, demiryolu kapasitesi arttırılmıştır.
Karayollarının ve boru hatlarının yapılması,
genel taşımacılık işlemlerinde bağlantıların kurulması için büyük
yatırımlar yapılmıştır.
İntermodal Taşımacılık
Roterdam
Limanı’nın, Avrupa’daki düzinelerce iç
taşıma terminaliyle bağlantıları bulunmaktadır. Gönderilen büyük hacimli
eşyaların liman içerisinde bekleme süreleri kısa, verimleri yüksek ve
maliyetler uygun miktarlardadır. Yakın deniz taşımacılığı sadece Avrupa
limanlarına değil, bunun yanında Kuzey
Afrika, Karadeniz ve Doğu Akdeniz bölgelerine de yapılmaktadır.
Rotterdam Limanında dağıtım genel
eşya trafiği içerisinde içsuyolu taşımacılığı
% 43’lük bir değer ile birinci sırada yer almaktadır. Bu rakam nehir
yolu taşımacılığının işlevselliğini, iç suyollarının mevcut bağlantılarla
birçok ülkeyi dolaştığını ve Avrupa içinde yaygın kullanım alanı olduğunun
göstergesidir. İç suyolunu sırasıyla karayolu % 33, boru hattı taşımacılığı % 15, demiryolu eşya taşımacılığı % 5 ve
yakın deniz taşımacılığı % 4 ile izlemektedir.
Roterdam Limanı’nın Kuzey Avrupa’nın
petrol depolama alanları arasında ilk sıralarda yer alması boruhattı
taşımacılığının yoğun kullanılmasına neden olmaktadır. Sıvı ve dökme yüklerin taşınmasında boru
hattı ve suyolu taşımacılığı son derece ekonomiktir.
Konteyner sevkiyatında ise ilk
sırayı % 39 ile karayolu taşımacılığı
alırken onu iç suyolu % 26, yakın deniz taşımacılığı % 24 ve demiryolu
taşımacılığı % 11 oranıyla takip etmektedir. Konteyner taşımalarında da nehiryolu
ve yakın deniz taşımacılığı kullanım miktarları toplam taşımanın % 50’sine den
düşmektedir ki bu oran taşıma türlerinin dengeli kullanımı açısından tüm
dünyaya örnek gösterilmektedir.
Nehir Yolu Taşımacılığı
Roterdam Rhine, Meuse ve Scheldt
nehirleri ile bağlantılıdır ve bu nehirler Avrupa’da suyolu taşımacılığını
sağlayan ana güzergâhları oluşturmaktadır. Ayrıca liman, Rhine-Main-Tuna kanalı ile Almanya, Belçika, Fransa
ve İsviçre’ye, doğuda ise Avusturya, Macaristan, Romanya üzerinden Karadeniz’e
kadar uzanan bir hatta sevkiyat yapılabilmektedir.
İstenilen miktarda ve her çeşit
özellikteki eşya Avrupa kıtası içinde iç su yollarlı ile taşınabilmektedir.
Nehir taşımacılığı olarak da ifade edilen bu taşıma türü; esnek, son derece
ekonomik ve çevre dostudur.
Nehiryolu
taşıma türünün göndericiler tarafından seçilmesinin arkasında;
- Her çeşit kargonun taşınabilmesi
- Güvenilir, esnek, son derece ekonomik olması
- Tam zamanında teslim garantisi
- Çevre dostu olması
- Nehiryolu taşımacılığında 27 tane konteyner
işletmesi
- 40 endüstriyel merkeze110 düzenli konteyner
taşıma hizmeti
- Ro-Ro gemileri (600 araba veya 80 kamyon)
- Yüksek hacimli nehiryolu konteyner gemileri
- Yüksek kalitede insan kaynakları yer
almaktadır.
Kısa Mesafe Deniz Taşımacılığı
Roterdam Limanı yakın deniz
taşımacılığında Avrupa’nın en önemli merkezleri arasındadır. Limandan Avrupa ve
çevresinde irili ufaklı 200 limana sevkıyat yapılabilmektedir. Roterdam’dan
İngiltere, İrlanda, İskandinavya, İspanya, Yunanistan, İtalya, Baltık Ülkeleri ve Kuzey Afrika Limanlarına
düzenli deniz hatları bulunmaktadır. Yakın deniz taşımacılığının bir anlamı da
konteynerler yoluyla taşımacılıkta bölgeler ve hatta kıtalar arası bağlantı
kurmaktır. Roterdam’dan bu şekilde Amerika Birleşik Devletleri, Uzak Doğu,
Güney Amerika ve Güney Afrika’ya ulaşılmaktır.
Yakın deniz taşıma türünün
göndericiler tarafından tercih edilmesinin temel nedenleri;
- Her çeşit kargo için uygunluk
- Uzman terminaller
- Avrupa’da 200’den fazla limana
sevkiyat; Kuzey Afrika ve Akdeniz’de
dâhil olmak üzere bağlantı noktaları
- Ro-Ro taşımacılık anlayışı ile çekici
ile kapıdan kapıya taşımacılıkta önemli bağlantı araçları olmasıdır
Demiryolu Taşımacılığı
Demiryolu ile taşıma hız, verim ve emniyet açısından iyi bir
alternatiftir. Avrupa’da, taşıma türleri
arasında dengeli dağılım ve çevre dostu taşımacılık anlayışı dendiğinde
demiryolu düşünülmektedir. Kuzey Avrupa’nın lider deniz limanı olan
Roterdam, her tür ve miktarda eşya için
demiryolu taşımacılığının başlangıç ve bitiş noktalarından biri olarak kabul
edilmektedir.
Limanın içinde Eemhaven ve
Maasulakte’da bulunan “demiryolu servis
merkezleri” çıkış ve varışla ilgili merkezi noktalardır. Bu merkezler büyük
konteyner terminalleri olup günün 24 saati çalışmaktadır. Ayrıca tehlikeli ve tehditli eşyalar için
özel “demiryolu kimyasal terminalleri” bulunmaktadır. Hacimli kargoların
taşınmasında örneğin; araba, ağır makineler ve demir çelik ürünleri için
sıklıkla demiryolu tercih edilmekte, kapıdan kapıya hizmet programlı ve
kesintisiz bir şekilde sağlanmaktadır. Demiryolu taşıma türünün göndericiler
tarafından seçilmesinin arkasında;
- 230.000 km’lik Avrupa demiryolu ağıyla, kıtanın tüm endüstri bölgeleriyle hafta
sonları da dâhil direkt bağlantı kurulabilmekte
- Her tür ve çeşitte kargo için uygun
- Büyük miktardaki, hacimli ve uzun mesafeli
taşımalarda kolaylık
- Güvenilir,
- Haftada 200’ün üzerinde sefer,
- Yüksek kapasiteli demiryolu konteyner
terminalleri,
- Tehlikeli ve tehditli maddeler için kimyasal
terminaller bulunması gelmektedir.
Karayolu Taşımacılığı
Taşıma türünün belirlenmesinde hız
ve esneklik birincil faktörlerse o zaman en iyi seçim karayolu araçlarıdır.
Roterdam’dan pek çok Avrupa ülkesine karayolu ağlarıyla yirmi dört saat içinde
limandan kapıya hizmet verilebilmektedir.
Karayolu
taşıma türünün göndericiler tarafından seçilmesinin arkasında;
- Her tip kargoya uyması,
- Bilişim teknolojileri ile rahatlıkla
izlenebilmesi,
- Uygun fiyat ve kalite oranına sahip olması,
- 10.000 taşıma şirketinin seçimi,
- 24 saat içinde Avrupa’nın pek çok bölgesine
ulaşabilmesi,
- Esnek ve güvenilir olması yatmaktadır.
Liman Pazarlaması
Roterdam Limanı, pazar payının daha da geliştirilmesi için
büyük çaba sarf etmektedir. Roterdam Limanı Tutundurma Konseyi (RPPC)
adı altında dünya deniz ticaretinde aktif rol alan şirket ve
organizasyonların katıldığı 300 üyesi bulunan bir örgüt kurulmuştur. Bu örgütün
amacı, pazarlama ve halkla ilişkiler
faaliyetleriyle birlikte Roterdam ticaretini büyütme, eşya hareketini artırma ve denizcilik
sektörünü desteklemektir. Pazarlama ve halkla ilişkiler faaliyetleri;
- Limanın daha fazla şirket ve örgüt
tarafından ziyaret edilmesini sağlama,
- Tutundurma konseyi üyeleri arasındaki
ticari ilişkilerin arttırılması,
- İki yılda bir gerçekleştirilen
uluslararası müşteri toplantılarını organize etme,
- Halkla ilişkiler kapsamında örneğin, Roterdam Liman Golf turnuvası düzenleme,
- Roterdam Avrupa Liman Bilgisi Yıllık
Rapor kitabını yayınlama,
-
CD, internet,
video, kaset, kitap ve broşür benzeri multi medya
araçlarını üretme,
-
Liman içinde
“Liman Safarisi” adı verilen
turları organize etme gibi konulara odaklaşmaktadır.
Ayrıca liman ve endüstriyel bölgenin
sürdürülebilir gelişimi ve rekabet pozisyonunun güçlendirilmesine yönelik
politik ve sosyal destek için çalışmalar yapılmaktadır.
Gelecek Vizyonu
Roterdam Limanı’nın 2020 projeksiyonu,
metrik ton bazında liman kapasitesini % 40 büyüterek 460 Milyon Metrik Ton hacmine
ulaşmaktır.